تاریخچه صنعت مس ایران بخش 2
٢. دوران ایران باستان
دوران تاریخی که حدود قرن ششم قبل از میلاد در فلات ایران آغاز شد، هنری با شکوه و پر عظمت را پدید آورد که آثار معماری، پیکره‌سازی، سفال و فلز آن در سراسر ایران گسترده است. این دوران تاریخی شامل چهل سلسله‌ی هخامنشیان، سلوکيان، اشکانیان (پارتیان) و ساسانیان می‌باشد. آثار برجسته‌ی فلزی دوران باستان، بیشتر در مناطق تاریخی سلسله‌های هخامنشی و ساسانی کشف شده است.
الف) آثار فلزی دوره‌ی هخامنشی: آثار هنرمندان دوره‌ی هخامنشی، با ظرافت و دقت بسیار آمیخته بوده و منطقه تاریخی تخت جمشید گواه آن است.
آثار فلزی این دوره نیز بسیار بدیع و متنوع است. ریتون‌ها، آرایه‌های فلزی، تنگ‌ها و جام‌های طلا و نقره و ظروف کشف شده از اکباتان (همدان امروزی)، تخت جمشید، پاسارگاد و شوش بیانگر توانمندی هنرمندان فلزکار دوره‌ی هخامنشی است.
ج) آثار فلزی دوره‌ی ساسانی: آثار فلزی ساسانی بیانگر پیشرفت هنر فلزکاری در ایران باستان است. این آثار به تأثیر از هنر پیکره‌سازی با استفاده از شکل‌ها و نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی و هندسی ساخته شده است.
به طور کلی طرح‌ها و نقوش قلمزنی شده بر روی ظروف ساسانی که از مناطق مختلف فلات ایران مانند فارس، استخر، فیروز آباد، بیشابور، طاق بستان و ... کشف شده است بیشتر شامل صحنه‌های شکار، جشن و نقوش حیوانی مانند شیر بالدار (شیردان) و پرنده‌های اساطیری ایران، نظیر سیمرغ و ققنوس که اغلب نقشی ترکیبی و افسانه‌ای دارند می‌باشد.
در دوره‌ی ساسانی، ساخت و تزئین ظروف فلزی به روش‌های زیر رایج بوده است:
١. روش سرد (ورقه‌ای یا قابلمه کاری): در برخی آثار هر یک از اجزای تزئینی را به طور جداگانه می‌ساختند و پس از آن سطح این اجزا را با ورقه‌ای از طلا می‌پوشاندند، آنها را به شیء مورد نظر متصل می‌کردند.
۲.روش گرم (مذابی): بعضی از ظروف را ابتدا برجسته کاری نموده، پس از آن که سطح آن را قلمزنی می‌کردند لایه‌ی نازکی از طلا را به وسیله‌ی ریخته‌گری به روی آن می‌نشاندند و آن را دو جداره می‌ساختند.
۳. ریخته‌گری: برخی از ظروف و سکه‌ها را نیز به روش ریخته‌گری با استفاده از فلز مذاب و قالب می‌ساختند.
۴. ترصیح: در این روش سطح ظرف که به روش مشبک کاری، بخش‌هایی از آن جدا شده و قطعات یاقوت و سنگ‌های قیمتی جایگزین آن می‌شود.
یکی از زیباترین آثار دوره‌ی ساسانی جام زرین خسرو مربوط به قرن ششم میلادی است. این جام به صورت قابی زرین و مشبک است که در مرکز آن تصویر خسرو بر روی قطعه‌ای از سنگ بلور مدور کنده شده است. دور تا دور این تصویر و همچنین لبه‌ی خارجی نیز یاقوت نشان شده است.
در آثار فلزی دوره ساسانیان نقوش آلات و ادوات موسیقی شبیه چنگ، بوق و تنبور و رباب بسیار دیده می‌شود که این نکته، خود، بیانگر علاقه‌ی فراوان ساسانیان به هنر موسیقی است.
ضرب سکه‌های فلزی از جنس طلا و نقره در ایران که از زمان داریوش اول هخامنشیان شروع شد، در دوره‌ی اشکانیان (پارتیان) و سلوکیان از جنس برنز، نقره و طلا رونق گرفت و اغلب بر آنها چهره‌ی پادشاهان و حاکمان وقت نقش شده است.